همایش «رسانه‌های اجتماعی و کتاب» دوشنبه، 13 دی‌ماه ۱۳۸۹ در محل تالار مهر حوزه هنری برگزار شد.
به گزارش پایگاه خبری سوره مهر، این همایش با سخنرانی تعدادی از اساتید علوم ارتباطات و پژوهشگران حوزه رسانه‌های اجتماعی همراه بود.
در این همایش، دکتر محمد سلطانی‌فر، محقق و استاد دانشگاه، درباره «نقش شبکه‌های اجتماعی در ترویج کتاب‌خوانی» گفت: کتاب و کتاب‌خوانی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه کشورها به شمار می‌رود. عمدتا یکی از پارامترهایی که بر اساس آن میزان توسعه فرهنگی کشورها را با آن می‌سنجند، کتاب و کتاب‌خوانی است.
وی افزود: باید نگاه‌مان را معطوف به این مسأله کنیم که کشورهای پیشرفته دنیا آمار کتاب‌خوانی‌شان جزو شاخص‌های پیشرفت‌شان است. 70 درصد کتاب‌های معرفی‌شده در دنیا را تولید و عرضه می‌کنند؛ در حالی‌که این کشورها تنها 20 درصد کل جمعیت دنیا را دارا هستند.
دکتر سلطانی‌فر در ادامه با اشاره به شکل‌گیری تکنولوژی‌های مدرن اظهار کرد: سؤالی که مطرح است، این است که آیا با به وجود آمدن تکنولوژی‌های مدرن، رسانه‌های قدیمی دچار لطمه شده‌اند؟ و این‌که آیا این تکنولوژی‌ها به کتاب و کتاب‌خوانی آسیب رسانده‌اند.
او گفت: در رسانه‌های سنتی هم‌زمان با تشویق مخاطبان به کتاب‌خوانی مسأله دوازه‌بانی خبر هم وجود داشت. این‌که صاحب رسانه می‌توانست به مخاطب خود القا کند که چه کتابی، با چه موضوعی و در چه زمینه‌ای را بخواند. ولی با آمدن رسانه‌های جدیدتر همچون رسانه‌های اجتماعی این امکان از صاحبان رسانه‌ها سلب شده و آن‌ها کنترلی روی کتاب و موضوع کتاب‌ها ندارند. این مخاطب است که آزادانه دست به انتخاب و گزینش بزند.
این محقق و پژوهشگر عرصه رسانه در ارتباط با تغییراتی که در زمینه تکنولوژی‌های ارتباطی به وجود آمده، تأکید کرد: از زمانی که تکنولوژی‌های جدید شکل گرفته‌اند، چند تغییر اساسی رخ داده است. در ابتدا حوزه وب 1 بود که به مخاطب فضایی اختصاص داده می‌شد و مخاطب می‌توانست به تعامل اندکی بپردازد و از پذیرندگی محض، خودش را رها سازد. ولی این فضای تعامل محدود به صورت مدیریت‌شده و کنترلی عمل می‌کرد؛ مثل وبلاگ‌ها که مدیر وبلاگ می‌توانست در گذاشتن کامنت مخاطبان دخالت کند.
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد افزود: تکنولوژی‌ها جدیدتر به حوزه وب 2 تعلق دارند. از نمونه بارز این تکنولوژی‌ها یوتیوب است. در این‌جا تمامی محتوا توسط مخاطبان پر می‌شود و محتوا عمدتا در اختیار مخاطبان است. تفاوت عمده بین وب 1 و وب 2 همین قدرت بالای مخاطبان است که در وب 2 مدیران هیچ دخالتی نمی‌توانند روا دارند. آن‌ها تنها می‌توانند یک‌سری قوانین را وضع کنند؛ از جمله عدم استفاده نامشروع از زنان و کودکان در فضاهای اجتماعی.
دکتر سلطانی‌فر درباره کتاب و کتاب‌خوانی در شبکه‌های اجتماعی جدید هم اظهار کرد: در زمینه ترویج کتاب‌خوانی ما شاهد این بودیم که روزنامه‌ها اقدام به معرفی، نوشتن نقد و کتاب‌ها می‌کردند. اما در حوزه وب 2 وقتی قسمتی از کتاب، نقد کتاب و ... را می‌گذاریم مخاطب می‌تواند وارد نقد و نقادی شود و این‌جاست که کتاب وارد عرصه عمومی می‌شود؛ عرصه عمومی به معنایی که مدنظر یورگن هابرماس،‌ فلیسوف و جامعه‌شناس سرشناس آلمانی است. در این فضا کتاب مورد نقد و نظرهای مختلف قرار می‌گیرد و از قبل گفت‌وگویی که بین مخاطبان مختلف در این شبکه‌ها به وجود می‌آید، یک کتاب مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
وی با اشاره به توسعه شبکه‌های اجتماعی گفت: شبکه‌های اجتماعی زمینه‌ساز به وجود آمدن جنبش‌های اجتماعی هستند. این جنبش‌ها از مشارکت خودخواسته مخاطبان شکل می‌گیرد.
به گفته سلطانی‌فر، از جمله تأثیرات شبکه‌های اجتماعی، به وجود آمدن سرمایه اجتماعی مخاطبان، ایجاد صمیمیت، ارتباطات گسترده و اعتماد متقابل میان مخاطبان است.
این استاد دانشگاه افزود: شبکه‌های اجتماعی در یک متن جنبش اجتماعی بیان می‌شوند، که بر پایه عقلانیت جمعی به موجودی خلاق بدل می‌شود.عضویت در شبکه‌های اجتماعی حلقه‌های ارتباطی را تکثیر می‌کند که این مسأله امکان تبادل و انتشار اطلاعات و بسیج منابع جنبش را بهتر مهیا می‌کند.
دکتر سلطانی‌فر تأکید کرد: اگر می‌خواهیم در حوزه کتاب‌خوانی از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنیم، باید از بسیج منابع انسانی خودخواسته و متعهد در راستای ترویج مبتنی بر مشارکت فعال و خودگزینشگر مخاطبان استفاده کنیم.
استاد ارتباطات دانشگاه علوم تحقیقات اضافه کرد:همچنین به صورت گسترده از شبکه‌های اجتماعی به عنوان حلقه‌های ارتباطی در راستای کتاب‌خوانی استفاده کنیم و برای هر چه فعال‌تر کردن جنبش کتاب‌خوانی به صورت گسترده اقدام به انتشار و تبادل کتاب در شبکه‌های اجتماعی مختلف کنیم.
وی افزود: حضور مشارکت‌کنندگان در شبکه‌های اجتماعی و پیوندهای گسترده‌ای که این دسته از مخاطبان دارند، امکان گسترده‌ای را برای جنبش کتاب‌خوانی ایجاد کرده است.
دکتر سلطانی‌فر در پایان کارکردهای شبکه‌های اجتماعی را مبادله اطلاعات و تجارب، کارکرد تبلیغی، یادگیری، پاسخ به نیازها و مسائل مشترک، بهبود عملکردها و هویت‌سازی عنوان کرد.