راهكار‌های اقتصادی كردن نشریات- دكتر محمد سلطانی‌ فر

 هدف از این گزارش نشان دادن راه‌هایی است كه می‌توان از طریق آنها رسانه‌ها را از طریق بنگاه‌های رسانه‌ای خودكفا کرده و توجیه سرمایه‌گذاری در آنها را قابل دفاع كرد. قابل ذكر است كه این طرح بیشتر در شهرستان‌ها قابل دفاع است ولیكن رسانه‌های سراسری نیز چنانچه از این مسیر تبعیت كنند، تجربه خوبی را خواهند داشت. با توجه به اینكه مسیرهای ذیل اكثراً در محدوده و محیط‌های وزارت ارشاد قابلیت دستیابی است و اكثر آنها با مجوزهایی شكل می‌گیرند كه توسط وزارت ارشاد ارائه می‌شوند و تقریباً مسیرهای كلی آنها اعم از استعلام از قوه قضائیه، نیروهای مسلح (انگشت‌نگاری)، وزارت اطلاعات و دیگر مراكز یكسان است، تسریع در ارائه مجوزها و هدایت آنها جهت اخذ این مجوزها نقطه قوت و تشویق برای شكل‌گیری این بنگاه‌هاست.

تنظیم یك كمپانی و شركت مادر نظیر«Holding company»  جهت -سرمایه‌گذاری اولیه در این مؤسسات ضروری است.

این كمپانی یا بنگاه اقتصادی می‌تواند علاوه بر اخذ مجوز نشریات و روزنامه‌ها و راه‌اندازی آنها در زمینه‌های زیر، فعالیت مكمل ارائه كند و اصطلاحاً این كارها در راستای فعالیت رسانه‌ای آنها قابل توجیه و مشروع است كه در غرب به آنها Jobworking می‌گویند.

 

اشكال راه‌های اداره مطبوعات

در این نوشتار راه‌های اداره مطبوعات عبارتند از:

۱- حمایت‌های مستقیم دولتی (سوبسید)

۲- حمایت‌های غیر مستقیم دولتی

۳- حمایت -احزاب و گروه‌های سیاسی و اجتماعی (شكل مستقیم، مطبوعات ارگانیك و شكل غیر مستقیم، رسانه‌های جناحی)

۴- حمایت افراد و اشخاص حقیقی و حقوقی

۵- اداره شدن از طریق آگهی و فروش

۶- اداره رسانه‌ها از طرق اقتصادی غیر رسانه‌ای مثل سرمایه‌گذاری در بخش‌های اقتصادی نظیر بورس یا مسكن و استفاده از منافع در جهت رسانه

۷- اداره رسانه‌ها از طریق بنگاه‌های اقتصادی رسانه‌ای.

نویسنده مراحل اقتصادی كردن نشریات را در ۱۱ مرحله ترسیم كرده است كه در ذیل به بررسی هر یك از مراحل می‌پردازیم.

۱- این بنگاه می‌تواند در امر یك یا چند رسانه روزانه، هفته‌نامه و ماهنامه و با عقد قرارداد با صاحبان آنها میزان رابطه خود و نوع درآمد و هزینه‌ها را تعریف کند. هر یك از این رسانه‌ها ‌باید جدا از یكدیگر به بنگاه متصل شوند تا در صورت تعطیلی یكی از آنها لطمه‌ای به دیگران وارد نشود.

 

۲- علاوه بر این، بنگاه اقتصادی می‌تواند با اخذ مجوز نسبت به تهیه آگهی برای نشریات تحت پوشش خود و همچنین دیگر نشریات_استانی و حتی برای شركت‌های تبلیغاتی دیگر اقدام کرده و احاطه كامل خود را بر كلیه آگهی‌های استان و استان‌های مجاور نشان دهد. این سازمان آگهی پرقدرت می‌تواند نسبت به اخذ آگهی‌های دیگر رسانه‌ها نظیر رسانه‌های صوتی و تصویری (رادیو و تلویزیون) و آگهی‌های محیطی (بیلبورد) اقدام كند. تهیه تیزرهای تلویزیونی جزو درآمدهای خوب این بنگاه اقتصادی به حساب می‌آید.

 

۳- ایجاد مؤسسات چاپ و لیتوگرافی جهت فعالیت‌های متمركز روی رسانه‌های داخل بنگاه اقتصادی و اخذ كار از رسانه‌های دیگر، چاپخانه را توجیه‌دار می‌كند و می‌تواند به یك مؤسسه قوی چاپ و لیتوگرافی تبدیل شود. همان‌طور كه مستحضرید در بیشتر استان‌ها امروزه فعالیت روی چاپ غیر اقتصادی است اما تمركز روی چندین رسانه می‌تواند این فعالیت را در استان‌ها احیا كند. بدیهی است راه‌اندازی سیستم‌های چاپ خوب نیاز به وام‌های كلان و تأمین هزینه آنها از سوی وزارت ارشاد به كمك بانك‌‌ها دارد كه توان تأمین دستگاه‌های خوب را بالا ببرد.

 

۴- بنگاه اقتصادی توانایی فعالیت‌های انتشاراتی و تهیه كتاب از قبیل ویراستاری برای چاپخانه را خواهد داشت. تهیه بروشور، كاتالوگ و برچسب‌های تبلیغی از جمله فعالیت‌های كوچك این بخش است. مجوز نشر كتاب توسط واحدها و بخش‌های دیگر وزارت ارشاد صادر می‌شود و همان‌طور كه قبلاً اذعان شد، تشویق و ارائه تسهیلات و تسریع در كار اخذ مجوزها می‌تواند بسیار مؤثر باشد. تهیه و توزیع سی‌دی و فعالیت روی multimedia در این فاز است.

 ۵- راه‌اندازی آموزش‌های آكادمیك توسط بنگاه اقتصادی، مرحله بعدی است. آموزش‌های علمی- كاربردی، شیوه‌های متمركز و پودمانی، آموزش كلاس‌های ضمن خدمت و آموزش زبان از جمله دیگر فعالیت‌های این دسته است كه می‌تواند رشته‌های روزنامه‌نگاری و مرتبط و توجیه‌دار با فعالیت‌های رسانه‌ای را در بر گیرد.

هماهنگی دانشگاه جامع علمی- كاربردی و وزارتخانه‌های دیگر نظیر وزارت آموزش و پرورش در اخذ مجوز برای این مؤسسات از جمله وظایف حمایتی وزارت ارشاد است.

 

۶- این بنگاه‌های اقتصادی می‌تواند در خرید و فروش و تهیه ملزومات اولیه كار رسانه‌ای نظیر فیلم، زینك و كاغذ از طرق مختلف اقدام کند. دادن تسهیلات كارت بازرگانی از طریق اتاق‌های بازرگانی و هدایت آنها به سمت تجارت‌های مرزی در استان‌های مرزی جهت برخی امور هماهنگ با فعالیت‌های رسانه‌ای– تجاری مفید خواهد بود.

 

۷- امروز برگزاری سمینارهای داخلی، محلی و بین‌المللی در ابعاد علمی و تبلیغی، اجرای همایش‌های مختلف، برگزاری نمایشگاه‌های كتاب، مطبوعات و رسانه‌های Multimedia و انجام امور تشریفاتی با هماهنگی رسانه‌ها امكان‌پذیر است. راه‌اندازی بخش تشریفات و امور مربوط به روابط‌عمومی‌های شركت‌ها و ادارات كل كه این شركت‌ها را بی‌نیاز از داشتن روابط عمومی ‌كند و از طرف دیگر، یك مركز انتفاعی جهت تغذیه دیگر مراكز از جمله فعالیت‌ها در فاز هفت است. 

 

۸- پذیرش پیمان راه‌اندازی دیگر نشریات تازه تأسیس از تولید خبر تا توزیع یك پروسه حرفه‌ای است كه می‌تواند در راستای فعالیت‌های قبلی تعریف شده و قابل دفاع ‌باشد.

 

۹- مرحله بعد، تأسیس واحد مستقل توزیع است. باور این نكته كه بیشترین ضربه را به یك رسانه مكتوب سیستم ناكارآمد توزیع وارد می‌كند، چندان سخت نیست. رسانه‌ها نیز به تنهایی قادر نخواهند بود یك سیستم توزیع را ایجاد كنند اما تجیمع چند رسانه و كانون انتشاراتی این مسیر را قابل توجیه می‌كند. این واحد می‌تواند زیر نظر و كنترل بنگاه اقتصادی، اهداف كامل مؤسسات تحت پوشش بنگاه را برآورده کرده و به دیگر رسانه‌ها نیز خدمات و سرویس ارائه كند.

 

۱۰- این مرحله تاكنون در كشور مسبوق به سابقه نبوده لیكن با راه‌اندازی قطب‌هایی از آن می‌توان كم‌كم خطرات را كاهش داد و تبدیل به یك منبع پر درآمد کرد. تهیه، تولید و ارائه خبر، تحلیل، مصاحبه، عكس و فیلم‌های خبری به سفارش دیگر رسانه‌ها و خبرگزاری‌های داخل و خارج، عقد قرارداد همكاری متقابل با دیگر رسانه‌ها تحت لوای یك مؤسسه زیر نظر بنگاه یا تحت لوای رسانه‌های تحت پوشش مرحله اول، می‌تواند مسیر حرفه‌ای‌گری را كم‌كم در كشور ایجاد كند. همان‌طور كه گفته شد این مسیر تاكنون در كشور به دلایل امنیتی شكل نگرفته اما با توجه به گستره وسیع تكنولوژی ارتباطی و انتقال اخبار و مطالب خارج از ساختار و كنترل دولت‌ها ایجاد كانال‌های رسمی كه بتواند این مسیر را هدایت شده و رسمی اداره كند و دست‌های پنهان را از بین ببرد، ضروری است و تأخیر در ایجاد آن خسارت‌های زیادی را به بار خواهد آورد. شیوه‌‌‌‌های آن نیز پیش‌بینی شده كه در صورت نیاز ارائه خواهد شد.

 

۱۱- اخذ نمایندگی از دیگر رسانه‌های رسمی و سراسری توسط این مؤسسه قدرتمند هم برای رسانه‌های سراسری توجیه دارد و هم برای بنگاه‌ رسانه‌ای سودآور خواهد بود. برای این مسیر نیز می‌توان كانون یا سازمانی مجزا ولی تحت پوشش بنگاه را شكل داد. 

طبیعی است كه همه بنگاه‌های رسانه‌ای قادر نخواهند بود در همه زمینه‌ها و ابعاد فوق فعالیت كنند اما رسانه‌ها قادرند در حوزه‌های هم‌راستای خود فعالیت كنند و همراهی و هدایت و كمك اداره‌كل مطبوعات و وزارت ارشاد در كم كردن وابستگی نشریات به دولت از جمله اهداف این طرح است. نمونه این مدل در چند بعد در تبریز و هدایت آن توسط این جانب به عنوان یك الگوی موفق، كاربردی بودن آن را به اثبات رسانیده است. مدل این بنگاه را می‌توان به شكل زیر طراحی و ارائه کرد.

آدم اگر با دیدن این کلیپ دق کند و بمیرد رواست...

- یه آرزوی بزرگ بکن.

+ چی بکنم؟
- آرزو
+ آرزو چیه؟

آدم اگر با دیدن این کلیپ دق کند و بمیرد رواست...

 

برای دیدن کلیپ بر روی لینک زیر کلیک نمایید.

http://s9.picofile.com/file/8300131684/UMF4UW9UdyfCOlSJ.mp4.html

تلویزیون اینترنتی رسانه کارساز برای دولت- محمد سلطانی فر

 

تلویزیون اینترنتی رسانه کارساز برای دولت- محمد سلطانی فر

چندی قبل پیشنهاد کردم که دولت باید از صدا و سیما عبور کند و نباید در حوزه خبر و رسانه تنها به این رسانه متکی باشد. مروری بر عملکرد این رسانه، نشان می‌دهد که همچنان نقاط منفی دولت در اخبار و گزارش‌ها برجسته و دستاوردها و عملکردهای مثبت، یا کمتر بیان می‌شود یا در میان اخبار منفی گم می‌شود.

کد خبر: 82590246 | تاریخ خبر: 17/04/1396 - 9:51

 

 

باوجود چنین رویکردی، برخی پیشنهاد «عبور دولت از صدا و سیما» را یک پیشنهاد تبلیغاتی ارزیابی کردند. اما تجربه انتخابات اخیر نشان داد که این پیشنهاد، نه تنها ممکن، بلکه اساساً عملیاتی شده است.
پخش زنده سخنرانی‌های رئیس جمهوری از طریق «اینستاگرام» بیانگر آن بود که دولت می‌تواند و باید با استفاده از شبکه‌های اجتماعی از اتکای خود به صدا و سیما بکاهد. راه‌اندازی این شبکه‌ها بسیار ساده است و می‌توان آنها را به شبکه‌های 8 ساعته و حتی به شبکه‌هایی با برنامه‌های 24 ساعته تبدیل کرد.
این اتفاق از این‌رو ضروری است که اکنون همه خبرگزاری‌های دنیا یا در داخل کشور نهادهایی همچون آستان قدس، رسانه ویژه خود را دارند. 
یا حتی در صدا و سیما، شبکه‌هایی به برخی نهادهای همسو اختصاص داده شده در حالی که این فرصت همچنان از دولت دریغ می‌شود. از آن گذشته، از حدود 10 سال پیش که ایده «تولید محتوا از سوی مخاطب» را مطرح کردم، عنوان کردم که بحث «آی تی وی» یا تلویزیون‌های اینترنتی بسرعت در حال گسترش است. 
در تلویزیون‌های اینترنتی تولید و پخش مطالب در بستر اینترنت صورت می‌گیرد. اگر امروز ما با انتخاب خود به این سمت حرکت نکنیم، فردا چاره‌ای جز ورود به این عرصه نخواهیم داشت. زیرا آینده رسانه‌ها، رسانه‌های اینترنتی است و چیزی غیر از این را برای آینده رادیو و تلویزیون هم نمی‌توان متصور بود.
به این ترتیب، به لحاظ فنی دولت می‌تواند بدون اتکا به صدا و سیما، چنین رسانه‌ای برای خود ایجاد کند. ضرورت اتخاذ این رویکرد، از این واقعیت سرچشمه می‌گیرد که نمی‌توان به اختصاص شبکه‌ای از سوی صدا و سیما به دولت امید داشت. این احتمال دور از ذهن نیست که 5 شبکه دیگر نیز به نهادهای همراستا با صدا و سیما اختصاص یابد، اما نهایتاً اجازه نخواهند داد که دولت وارد این عرصه شود.
بی رغبتی این رسانه برای همراهی با دولت، در شرایطی است که صدا و سیما خود در بحران ریزش مخاطب به سر می‌برد.
امروز اگر چند برنامه «خندوانه»، «نود» یا «ماه عسل» از جدول پخش برنامه‌های این رسانه حذف شوند، دیگر این رسانه بیننده قابل توجهی نخواهد داشت. متأسفانه در سال‌جاری سریال‌های ماه مبارک رمضان به لحاظ محتوایی به صورتی بوده‌اند که حتی نتوانسته‌اند همچون سال‌های گذشته مردم را پای گیرنده‌های تلویزیون بنشانند.
این در حالی است که نگاهی به تیتراژ این سریال‌ها نشان می‌دهد هزینه‌های گزافی صرف ساخت آنها شده است. تصمیم بر ساخت این سریال‌ها و تأکید بر ادامه این روند، تنها یک معنا دارد و آن اینکه صدا و سیما اساساً دیگر مخاطبی ندارد که نگران ریزش آنان باشد.
در این شرایط، اگر گرایش‌ها و سلایق سیاسی کنار گذاشته شود و یک شبکه ویژه تلویزیونی به دولت اختصاص یابد، قطعاً مخاطبان زیادی، حتی برای صدا و سیما بدنبال خواهد داشت. این اتفاق، در شرایطی که رسانه‌های بیگانه، گوی میدان رقابت خبری را از صدا و سیما ربوده‌اند، می‌تواند به ترمیم جایگاه این رسانه کمک کند.
*کارشناس رسانه
منبع: روزنامه ایران 17/04/1396

زبان_بدن - ۱۰ حرکت انگشتان دست ( حرکات دست ) که در برخی از کشورها نباید استفاده کرد !

جهت دیدن ویدئوی زبان بدن به روی لینک زیر کلیک نمایید.

http://s9.picofile.com/file/8299916218/13cccc74_c189_4a7d_99f3_3108c40da347.mp4.html

گزارش تولد ۷۵ سالگی علی اکبر فرهنگی در ایسنا

نکوداشت مردی که ۵۰ سال بدون اندیشه علم نخوابید

استاد علی‌اکبر فرهنگی که امروز به مناسبت سالروز تولد ۷۵ سالگی‌اش در ایسنا حاضر شده بود و شمع‌های کیک تولد خود را با همراهی جمعی از استادان ارتباطات و همچنین خبرنگاران و دانشجویان خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا، خاموش کرد، اولین جمله خود را با خواندن یک بیت شعر مولانا اینگونه آغاز کرد: «این همه آوازها از شه بُوَد، گرچه از حلقوم عبدالله بُوَد.»

این استاد پیشکسوت ارتباطات در سخنانی خطاب به حاضران در مراسم گفت: من به شدت وامدار محبت‌های شما هستم. همه نکاتی که شما عزیزان درباره‌ی بنده فرمودید، عنایاتی است که به من داشته‌اید. جا دارد ابتدا از دوستان بزرگوار در ایسنا و همچنین همکاران و دانشجویان عزیزم تشکر کنم که محبت این عزیزان باعث شد، من امروز در خدمت شما بزرگواران باشم.

 

***

 

مراسم نکوداشت ۷۵ سالگی علی‌ اکبر فرهنگی با حضور جمعی از استادان ارتباطات و اهالی رسانه در محل خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) برگزار شد. علی‌ سمیعی، باقر ساروخانی، محمد سلطانی‌فر، علی‌ گرانمایه‌پور، طاهر روشندل اربطانی، رها خرازی‌ آذر، علی‌رضا تابش، حسین خطیبی و تعدای از شاگردان علی‌ اکبر فرهنگی از جمله مهمانی بودند که در مراسم نکوداشت و تولد این استاد مدیریت ارتباطات در ایسنا حاضر شده بودند.

***

در ابتدای این مراسم علی متقیان (مدیرعامل ایسنا) در سخنانی اظهار کرد:‌ امروز، روز بسیار خوبی است که استادان عزیز دعوت ما را پذیرفتند و برای مراسم نکوداشت دکتر علی‌اکبر فرهنگی در  ایسنا مهمان ما شدند. من به عنوان شاگرد استاد فرهنگی معتقدم که بهترین موفقیت برای یک استاد، موفقیت شاگردانش و عملیاتی شدن آموزه‌های او توسط شاگردانش است.

متقیان در ادامه خطاب به دکتر فرهنگی خاطرنشان کرد:‌ امروز بسیاری از شاگردان شما در خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) فعال هستند و تلاش می‌کنند تا به آموزه‌های شما عمل کنند؛ در جایی که به عنوان اولین خبرگزاری کشور شناخته شده است و معتبرترین خبرگزاری از نظر صحت اخبار محسوب می‌شود و این برای ما باعث افتخار است. ما از شما صداقت، امانت‌داری و آزاده بودن را در عرصه خبررسانی آموختیم و یاد گرفتیم که همیشه صحت اخبار بر خط سیاسی مقدم است و امروز خوشبختانه ما در ایسنا هیچ خط سیاسی چپ و راستی نداریم و صحت اخبار برایمان بسیار حایز اهمیت است.

مدیرعامل ایسنا در پایان سخنانش بار دیگر مقدم استادان ارتباطات و مهمانان مراسم نکوداشت ۷۵ سالگی دکتر علی‌ اکبر فرهنگی را مبارک شمرد و تولد این استاد ارتباطات را به وی تبریک گفت.

​

***

در ادامه مراسم، باقر ساروخانی، استاد پیشکسوت ارتباطات ضمن تبریک تولد علی‌ اکبر فرهنگی با قرائت شعری سخنان خود را آغاز و اظهار کرد: دکتر فرهنگی این شعر را حدود ۱۳ سال پیش در یکی از واحدهای دانشگاه آزاد خواندند و من فکر می‌کنم این شعر مصداق واقعی زندگی ایشان است.

او ادامه داد: حدود ۵۰ سال است که من در خدمت دکتر فرهنگی بوده و هستم و یقین دارم که این دوستی تا پایان زندگی‌ام نیز ادامه خواهد داشت. میراث ایشان از تأسیس گروه مدیریت رسانه در دانشگاه‌های کشور گرفته تا دیگر فعالیت‌های علمی او بسیار زیاد است اما یکی از مهمترین میراث ایشان که به نظرم گم شده است، بیان و طرح مفاهیم ارتباطاتی ایشان است.

وی با اشاره به کتاب «ارتباطات انسانی» دکتر علی‌اکبر فرهنگی یادآور شد:‌ ایشان در کتاب «ارتباطات انسانی» مفهومی به نام گشودگی را مطرح می‌کنند؛ به شخصه معتقدم منظور ایشان از طرح این مفهوم این است که ارتباطات انسانی زمانی معنا دارد که ما گشوده باشیم و بتوانیم ارتباط برقرار کنیم. این گشودگی شیوه‌های گوناگونی دارد. اینکه در کدام شرایط، چگونه و با چه ذهنیتی باید ارتباط برقرار کنیم. همین مفهوم گشودگی می‌تواند برای خبرگزاری‌ها و به طور کلی رسانه‌ها بسیار مفید و موثر باشد.

ساروخانی اظهار کرد:‌ بحث ارزیابی اخبار پیش از تولید بسیار حائز اهمیت است. اینکه از خود بپرسیم آیا این خبر را تولید کنم یا نه. این سوال همان طرح دوباره پرسش معروف شکسپیر یعنی «بودن یا نبودن» است. در مفهوم گشودگی دکتر فرهنگی نیز این پرسش مطرح می‌شود که آیا باید با این فرد ارتباط برقرار کنم یا نه چرا که ما در قبال ارتباط برقرار کردن با افراد مسؤول و متعهد هستیم.

این استاد جامعه‌شناسی ارتباطات بار دیگر به بحث تولید و انتشار اخبار اشاره و بیان کرد:‌ اگر خبری مهم و قابل قبول و قابلیت انتشار داشت آنگاه سوال دوم از قاعده ده‌گانه خبر مطرح می‌شود. اینکه درباره این خبر چه باید بگویم و بعد چگونه باید بگویم. هر پدیده‌ای جهات مثبت و منفی زیادی دارد. ما در تولید اخبار باید بدانیم به کدام یک از این وجوه می‌خواهیم بپردازیم؛ چرا که چگونه گفتن اخبار بسیار حائز اهمیت است.

​او با بیان اینکه به زبان مخاطب صحبت کردن بسیار اهمیت دارد، افزود:‌ در بحث انتشار اخبار اینکه خبر از چه رسانه‌ای و توسط چه فردی نیز مطرح می‌شود، بسیار حائز اهمیت است. حضرت محمد (ص) برای دعوت پادشاه ایران به دین اسلام، انسانی توانا و گویا را انتخاب کرد چرا که برای طرح یک پیام مهم باید فردی توانمند و معتقد به آن پیام انتخاب شود.

 

 

ساروخانی در ادامه سخنانش به رسانه‌های تصویری اشاره کرد و گفت:‌ ممکن است خدایی ناکرده انسانی فوت شود اما کسی که ناقل این خبر است آن مرحوم را نشناسد و اعتقادی به او نداشته باشد آنگاه باعث می‌شود تا خبر درگذشت او قربانی شود. این در حالی است که اگر کسی که خبر را می‌گوید به خبر و آن پیام اعتقاد داشته باشد زبان بدن او نیز به همراه زبان سخن او به کار می‌افتد و آنقدر این پیام را تأثیرگذار منتقل می‌کند که اگر کسی هم آن مرحوم را نشناسد از شنیدن این خبر متأثر می‌شود.

این استاد باسابقه با بیان اینکه هر رسانه‌ای ظرفیت‌های خود را دارد، اظهار کرد:‌ هر یک از رسانه‌ها ابزاری هستند که ما پیام را به آن‌ها می‌دهیم و آن‌ها با توجه به ظرفیت‌هایی که دارند پیام‌ها را به مخاطبان منتقل می‌کنند. ما نمی‌توانیم از رسانه رادیو انتظار ظرفیت‌های رسانه‌های سینما و تلویزیون را داشته باشیم. به همین دلیل است که شناخت رسانه‌ها و ظرفیت آن‌ها برای طرح اخبار بسیار حائز اهمیت است.

ساروخانی در پایان بار دیگر تولد علی‌ اکبر فرهنگی را تبریک گفت و اظهار کرد: ما امروز برای نکوداشت یکی از فرزندان خوب و شریف کشورمان دور هم جمع شده‌ایم. در خلال این ۵۰ سال هیچ سالی نبوده است که دکتر فرهنگی بخوابد و به فکر دانش نباشد. برای ایشان و همه شما آرزوی توفیق دارم. دکتر فرهنگی عالم، مبدع، شاعر و نویسنده است ولی بالاتر از همه ایشان برای من یک انسان و دوست بزرگ است. زبان من آنقدر توانا نیست که بتوانم از دوستی با ایشان سخن بگویم.

او سخنانش را با قرائت غزلی از حافظ با مضمون دوستی به پایان برد.

***

همچنین علی سمیعی، از پیشگامان علم ارتباطات در ایران نیز درباره‌ی دکتر علی‌اکبر فرهنگی اظهار کرد: در سال ۱۹۵۴ گروهی جمع شدند و خواستند که اساسی را برای ارتباطات برقرار کنند و این اتفاق افتاد و یک تعریف بسیار جامع از ارتباطات ارائه شد و این مسیر ادامه پیدا کرد. فردی ارتباطات را در چهارچوب مدیریت رسانه به آمریکا برد و برخی دیگر در رشته‌های دیگری آن را بسط دادند. اما باید چارچوب نظری قوی‌تری پیدا می‌شد که استاد فرهنگی و معتمدنژاد آن را مطرح کردند. آنها مرکز تحقیقات رسانه را دائر کردند و همچنین فرصت عمل از دانشگاه تهران و  واحد علوم تحقیقات شروع شد. در این دانشگاه‌ها رشته‌هایی مانند مدیریت رسانه و غیره ... را ایجاد کردند و این امر بسیار با ارزشی است. در واقع دکتر معتمدنژاد و  علی‌ اکبر فرهنگی نقش عمده‌ای را در ترجمه‌ برخی نظریه‌ها داشتند.

​

«این همه آوازها از شه بود، گرچه از حلقوم عبدالله بود»

علی‌اکبر فرهنگی در مراسم سالروز تولد خود در ایسنا پس از خواندن شعری از مولانا و فوت کردن و بریدن کیک تولدش که به شکل برگه خبر بود، با بیان اینکه امیدوار است ۱۲۰ سالگی دانشجویانش را ببیند، اظهار کرد:‌ از خداوند بهترین اتفاقات را برای شما آرزو دارم.

 

 

او سپس به رسم توصیه در جمع خبرنگاران ایسنا و دانشجویان خود نکاتی را مطرح کرد و گفت:‌ امروز علوم انسانی و بویژه دانش ارتباطات و شاخه‌های مرتبط با آن آدم‌های بسیط ‌الفکر را می‌طلبد. زمانی در آکادمی تصورمان این بود که آدمی در حوزه ارتباطات یک شاخه‌ را بگیرد و آن را دنبال کند، ذره‌ای هم به این طرف و آن طرف نرود. در حالی که علوم انسانی و به ویژه ارتباطات چنین آدمی را برنمی‌تابد. ارتباطات آدمی را می‌خواهد که بسیط‌ الفکر، جامع، محقق و کاونده باشد. اینجاست که وقتی به تمام نظریه‌پردازانمان خوب نگاه می‌کنیم، این جامعیت در آنها دیده می‌شود و اگر این جامعیت نبود چنین اتفاقی نمی‌افتاد.

​این استاد پیشکسوت سپس از استادان بزرگش در دانشگاه تهران از جمله دکتر فروزانفر، استاد همایون، استاد معین و استاد زرین‌کوب یاد کرد و گفت:‌ هر کدام از اینها را که نگاه می‌کنیم می‌بینیم با دریایی از علم که در عین حال بسیار بی‌ادعا بودند، روبرو هستیم.

علی اکبر فرهنگی در بخش پایانی سخنان خود به جوانانی که قرار است عهده‌دار پرچم حوزه علوم انسانی و به ویژه علوم ارتباطات باشند توصیه‌ای کرد و گفت:‌ توصیه‌ام این است جوانانی که عهده‌دار این پرچم می‌شوند، این توانمندی‌ها را بیاموزند، من خودم سعی کردم شاگرد خوبی برای این استادانم باشم و چیزهایی که آموختم به اندازه برداشت خودم یادگرفتم نه در خور آن بزرگواران.

***

محمد سلطانی‌فر، مدیر گروه ارتباطات واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی نیز با اشاره به شخصیت گرانقدر علی ‌اکبر فرهنگی، خاطرنشان کرد: شاید ۲۳امین سال است که در خدمت استاد عزیز و پدرم دکتر علی‌ اکبر فرهنگی هستم و به جرأت می‌گویم که در میان دانشجویان ایشان، یکی از نزدیکترین‌ها هستم. استاد فرهنگی از معدود اساتیدی است که زندگی‌شان یک بعد ندارد و ارتباطات هم به این معنی، دارای چند بعد است. دکتر فرهنگی به جز مدیریت رسانه و ارتباطات که حوزه تخصصی ایشان است، در ادبیات، موسیقی، شعر و نویسندگی وهمچنین دیگر حوزه‌ها تبحر دارد. 

او با قرائت شعری در وصف استاد علی اکبر فرهنگی، ادامه داد: دکتر ساروخانی درباره‌ی استاد فرهنگی بعد گشودگی را گفتند، اما من درباره‌ی بعد همدلی ایشان می‌گویم که یکی از شاخص‌های زندگی استاد است. بعد همدلی که او با شاگردانش و بقیه مردم دارد، بر ‌هیچ‌کس پوشیده نیست. استاد در همدلی سرآمد است و ما به عنوان شاگردان ایشان، از او این همدلی را آموختیم. معتقد هستم بعد همدلی استاد فرهنگی همیشه همراه ما بوده و جزء سرآمد زندگی او است. امیدوارم ۱۲۰سالگی استاد را جشن بگیرم.

 

***

علی گرانمایه‌پور، استاد ارتباطات نیز که از دیگر حاضران در مراسم نکوداشت علی ‌اکبر فرهنگی بود، در سخنانی اظهار کرد: افتخار داشتم در این ۲۰ سال، کنار ایشان باشم و این افتخار همچنان باقی است. من از ایشان مطالب زیادی آموختم؛ یکی از این مطالب درباره‌ بعد اقتصادی است که می‌گفت تنها به زندگی معلمی اکتفا نکنید. بعد دیگری که او به ما یاد داد صبوری علمی بود. به این دلیل که ممکن است در مسیر علم رقبا و چالش‌های بسیاری وجود داشته باشد که ایشان به ما می‌گفت صبور باشید.

او افزود: اخلاق استاد بعد دیگری بود که ایشان به ما آموزش داد. یکی از مشکلاتی که در حوزه‌های علمی ما وجود دارد اخلاق اساتید است و ایشان امتیاز اساتید را اخلاق می‌دانست. او به ما می‌گفت زندگی علمی مانند زندگی اجتماعی است و ما بخشی از این جامعه و جزئی از مردم هستیم و با آنها تفاوتی نداریم. امیدوارم ایشان سرحال باشند و ۱۲۰ساله شوند.

​

علیرضا تابش، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی نیز ضمن تبریک تولد علی‌ اکبر فرهنگی، بیان کرد: دانشجویان رشته مدیریت رسانه به بیشترین چیزی که باید توجه کنند مطالعات بین رشته‌ای است. کسانی که در مدیریت بوده‌اند قدر مطالعات بین رشته‌ای را می‌دانند. شیوه استاد علی‌اکبر فرهنگی این بود که به مطالعات بین رشته‌ای توجه بسیار داشته و دارند. شیوه و روش اخلاقی و علمی که ایشان در دانشگاه‌های ایران پیش‌ گرفته‌اند، در حال حاضر به سمت کمرنگ شدن رفته است و اساتید که در دانشگاه‌ها هستند به این مقوله کم توجه شده‌اند. امیدوار هستم عمر باعزت داشته باشند و مجموع دانشجویان و دانش دوستان از حضور ایشان استفاده کنند.

همچنین طاهر روشندل اربطانی، رییس گروه مدیریت رسانه دانشگاه تهران ضمن تبریک تولد استاد علی‌ اکبر فرهنگی و تشکر از خبرگزاری ایسنا برای برگزاری این مراسم نکوداشت، بیان کرد: رسم خوبی است که برای بزرگان و فرزانگانمان مراسم بزرگداشت بگیریم. من افتخار شاگردی استاد را از سال ۷۷ در پردیس فارابی دانشگاه تهران داشتم. و در مقاطع مختلف ارشد و دکترا ۲۴ واحد شاگرد استاد بودم وهمچنان خودم را شاگرد استاد می‌دانم. من هر چقدر در وصف استاد فرهنگی بگویم کم است و ایشان نیز بی‌نیاز از تعریف و تمجید هستند. استاد یکی از وزنه‌های ارتباطات و مدیریت هستند که شاگردان بسیاری را پرورش دادند و سرمایه‌هایی را به کشور تقدیم کردند. امیدوار هستم تندرست باشند و ۱۰۰سالگی ایشان را جشن بگیریم.

 

فیروز نعیم، مدیرمسؤول روزنامه «نوآوران» نیز درباره‌ علی ‌اکبر فرهنگی بیان کرد:‌ در ۱۵ یا ۲۰ سالگی که در خدمت استاد بودم یکی از ویژگی‌های ایشان رفتار عادلانه با همه قشرها از جمله اساتید و دانشجویان بود. برای مثال زمانی که تلفن ایشان زنگ می‌خورد، حتما جواب می‌دهند، سلام قربان و این رفتار که بسیار بزرگوارانه است، بر کسی پوشیده نیست. زمانی که ایشان اینگونه حرف می‌زنند، ما باید چه بگوییم .

 

رها خرازی‌آذر، مدیر گروه ارتباطات واحد الکترونیک و عضو هیات علمی واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد نیز در سخنانی اظهار کرد:  خوشبختانه این سعادت را داشتم که شاگرد استاد باشم و در واقع پایه هیات علمی شدن من نیز توسط استاد علی اکبر فرهنگی اتفاق افتاد. آموزش ارتباطات در دانشگاه‌های ایران شامل یکسری مباحث نظری و انتقادی بود، اما ما در کلاس ایشان یاد گرفتیم از ارتباطات در وجه انسانی و سازمانی آن در بعد عملیاتی استفاده کنیم. اگر هم در این رشته پیشرفتی اتفاق افتاده، در ادامه مسیر ایشان بوده است.

همچنین حسین خطیبی، پژوهشگر خاطرنشان کرد: بسیاری از افراد در مطالعات بین رشته‌ای در چند رشته مطالعه دارند. استاد علی ‌اکبر فرهنگی علاوه بر این مطالعات به دریافت‌ها و نظرات در جامعه مدیریت و ارتباطات پرداخته‌اند و فضای علمی کشور مدیون مفاهیمی است که ایشان در این چند رشته ایجاد کرده است.

او ادامه داد: استاد فرهنگی در اصل انعکاس ارتباطات انسانی، مدیریت و جامعه‌شناسی هستند و می‌توانیم این انعکاس را در رفتار و نگاه او ببینیم. در واقع او نماد ارتباطات انسانی است. من برای اولین بار استاد را در سمینارشان دیدم. حتی زمانی که او را نمی‌شناسید انرژی مثبت و فضای ارتباطات انسانی را می‌توانید از او دریافت و درک کنید. من خوشحال هستم که ایشان دانشجویان زیادی را پرورش دادند.

 

روشن‌بخش، از شاگردان استاد علی‌اکبر فرهنگی نیز در سخنانی گفت: زمانی که در کلاس درس استاد می‌نشینید، زمان یک ساعته گویا در 10 دقیقه می‌گذرد. داستان‌هایی که ایشان در کلاس درس خود تعریف می‌کند را نمی‌شود فراموش کرد در واقع درس را به واسطه این داستان‌هایی که درباره ارتباطات است، به ما می‌آموزند. ایشان یک دست پرورنده و اتمسفر فکری ایجاد کرده‌اند و حرکتی در حوزه رسانه و ارتباطات انجام دادند که در یاد ما می‌ماند. من کتابی را با همکاری ایشان منتشر کردم که در قسمتی از این کتاب جمله‌ای آمده بود که درباره ایشان صدق می‌کرد: «دریای آرام، ‌دریانورد زبده نمی‌پرواند»؛ ایشان در طول زندگی با پستی ‌و بلندی‌هایی بسیاری مواجه بودند و توانستند نهضتی را ایجاد کنند.

 

 

موانع مشترک بر سر راه زنان برای اشتغال! سمانه روح اللهی، روزنامه قانون

سایبر دیپلماسی و تأثیر آن بر روابط کشورها

به گزارش مشرق، از لحاظ تاریخی، دیپلماسی در پنهان  کاری و پشت درهای بسته اتفاق می  افتد، با این حال، امروزه فناوری  های ارتباطی جدید، در حال ساختن دیپلماسی باز و عمومی هستند، این فناوری  ها فرصت مناسبی برای دولت  ها به وجود آورده  اند تا با مردم در تعامل باشند.  ارتباط دیپلماسی با مردم به جای دولت ها، سبب به وجود آمدن دیپلماسی عمومی شده است و دیپلماسی عمومی به اقتضای ابزاری که برای اجرای آن به کار می  رود با عناوین مختلف دیگری مانند دیپلماسی رسانه  ای، دیپلماسی دیجیتال، دیپلماسی تلفن همراه و سایبر دیپلماسی شناخته می  شود.

سایبر دیپلماسی در نتیجه فناوری  های نوین ارتباطات و رشد سریع و کاربردی آنها، اخیراً مورد اقبال بیشتر مقامات و سیاسیون قرار گرفته است. شبکه‌های اجتماعی بیشترین کاربرد را در این زمینه دارند که باعث شده‌اند دست‌اندرکاران و فعالان حوزه‌ی سیاست خارجی بتوانند نظرات و مطالب خود را در گستره‌ی وسیعی پخش کنند. یکی از اهداف استفاده از سایبر دیپلماسی، تأثیرگذاری بر افکار و به‌تبع آن روابط کشورها است. بررسی چرایی و چگونگی استفاده از ابزار سایبر دیپلماسی و تاثیر آن بر روابط کشورها در این یادداشت پژوهشی موردنظر است.

سایبر دیپلماسی و ابزارهای آن

دیپلماسی را مدیریت روابط بین  الملل بوسیله مذاکره می  دانند. در این سطح، دیپلماسی به روابط دولت-دولت اطلاق می  شود. دیپلماسی در طول تاریخ سیاسی جهان، متاثر از تحولات ایجاد شده در ساختارهای جهانی بوده است. پیشرفت فناوری و ایجاد اینترنت، تغییر نظام بین  المللی، پیدایش بازیگران جدید بین المللی، اهمیت یافتن افکار عمومی و تاثیرگذاری آن  ها در تصمیم  سازی در عرصه سیاست خارجی کشورها و از همه مهم  تر ناکارآمدی دیپلماسی کلاسیک در برابر چالش  های جدید، باعث تحول مفهوم دیپلماسی و آغاز سایبر دیپلماسی شده است.

سایبر دیپلماسی اشاره به مدیریت جدیدی (سایبری)، برای ابعاد مختلف سیاست خارجی و امور بین  الملل دارد. که عمل دیپلماسی در ترکیب فضای مجازی با (سنتی) منابع دیپلماتیک صورت می  گیرد.  دیپلماسی سایبری در ساده  ترین تعریف آن، استفاده از ابزارهایی فناوری اطلاعاتی و ارتباطاتی روز، برای تبیین، گسترش و ارتقای سطح اثربخشی دستگاه دیپلماسی یک کشور در فضای مجازی است. سایبر دیپلماسی تکامل دیپلماسی عمومی است که استفاده از امکانات جدید ارتباطی در قرن ۲۱ را شامل می  شود، که ابتکارها در فناوری اطلاعاتی و ارتباطی را با دیپلماسی مربوط می  کند و به عنوان بخشی از «دیپلماسی عمومی نسخه دوم»، «دیپلماسی عمومی الکترونیکی» و «دیپلماسی مجازی» شناخته می  شود.  

سایبر دیپلماسی در مقایسه با سایر دیپلماسی  ها بیشتر از فضای مجازی و رسانه  های اجتماعی استفاده می  کند، امروزه فعالیت مقامات و سیاسیون در شبکه  های اجتماعی موجب پیشبرد اهداف سیاست خارجی کشورها شده است. وب سایت  ها از محبوب  ترین ابزارهای الکترونیکی مورد استفاده در سایبر دیپلماسی می  باشند، بر اساس آمار در دنیا ۱۷۰ وزارتخانه امورخارجه دارای وب سایت رسمی برای ارتباطات عمومی می  باشد، پس از وب سایت  ها، توئیتر از محبوب  ترین شبکه  های اجتماعی مورد استفاده سایبر دیپلماسی می  باشد و بعد از آن فیس بوک و سایر شبکه  های اجتماعی قرار دارند.  جدول زیر تعداد کشورهایی که وزارت امورخارجه آنها از وب سایت  ها و شبکه  های اجتماعی استفاده می  کنند، را نشان می  دهد.

توئیتر و فیس  بوک در حال حاضر از محبوب  ترین ابزارهای الکترونیکی هستند که توسط وزارتخانه  های امورخارجه در سرتاسر جهان استفاده می  شوند. از دیگر رسانه  های اجتماعی می  توان از یوتیوب، فلیکر، لینکدین، پینترست و اینستاگرام نام برد.  تصویر زیر، درصد استفاده از شبکه    های اجتماعی در سایبر دیپلماسی را نشان می  دهد. 

  انتخاب یک پلت  فرم برای سایبر دیپلماسی به عوامل مختلفی مانند مخاطبان، در دسترس بودن منابع انسانی و حضور آنلاین در فضای مجازی بستگی دارد.

مزیت‌های سایبر دیپلماسی نسبت به انواع سایر دیپلماسی‌ها

راحتی و انعطاف  پذیری از جمله مزیت  های سایبر دیپلماسی نسبت به سایر دیپلماسی  ها می  باشد، چرا که فضای مجازی می  تواند اطلاعات را به سرعت و با هزینه بسیار کم در دنیا انتشار دهد، از همین رو، سایبر دیپلماسی راحت و انعطاف  پذیر است و محدود به زمان و مکان نمی  شود و اشکال متنوعی از ارتباطات مانند ارتباط «فرد با فرد» (از طریق پست الکترونیکی)، ارتباط «فرد با همگان» (از طریق پایگاه  های شخصی و یا کنفرانس از راه دور)، ارتباط «همگان با فرد»  (به وسیله رادیو) و ارتباط «همگان با همگان» (از طریق اتاق-های گفتگو) را در بر می  گیرد.

در این دیپلماسی بر خلاف دیپلماسی سنتی که طرفین ارتباط دو دولت و یا هیأت دیپلماتیک هستند، در یکسو یک دولت و در طرف دیگر مردم کشور یا کشورهای دیگر قرار دارند. این ارتباط به جای اینکه از طریق ارسال نماینده و نامه  نگاری رسمی صورت گیرد از طریق کانال  های مجازی و فضای سایبر صورت می-پذیرد و دارای ویژگی‌هایی مانند قابلیت دسترسی بالا توسط افکار عمومی، شبکه‌ای و منعطف بودن، کارآمد و مافوق زمان، کم‌هزینه، چندبعدی، معطوف به فناوری پیچیده، پاسخ‌گو و مسئول و مبتنی بر دانش و علم می‌باشد.  علاوه بر این، سایبر دیپلماسی به گونه  ای موثر از بحران  ها جلوگیری می  کند، اعتمادسازی می  کند، پیش از اتفاق افتادن حمله یا خطری به ایجاد اتحاد می  انجامد و منافع ملی معمولی را به صحنه بین  المللی می  کشاند. این دیپلماسی اولین خط دفاعی را پایه  گذاری می  کند، بهترین تصویر را برای سیاست خارجی تبلیغ می  کند، نسبت به دولت  ها گرایش مردمی ایجاد می  کند، و یک محیط بین  المللی با ثبات  تر و امن  تر پدید می  آورد. 

به طور کلی سه مزیت اصلی سایبر دیپلماسی در مقایسه با سایر دیپلماسی  ها عبارت است از دسترسی به شمار زیادی از مخاطبان در سرتاسر دنیا، امکان معرفی ظرفیت  ها و قابلیت  های یک کشور در فضای مجازی و بهره  گیری از رسانه  های ارزان و فراگیر.

–  اهداف به‌کارگیری سایبر دیپلماسی

یکی از مهمترین اهداف بکارگیری سایبر دیپلماسی افزایش نفوذ ایدئولوژیکی است که از طریق صادرات فرهنگ و موسسات سیاسی اعمال می  شود. ماهیت سیال و نفوذ بی  سابقه شبکه  های اجتماعی در میان جوامع مختلف، دولت  ها را ترغیب کرده است تا از این ابزارها برای گسترش تفکرات خود و تأثیرگذاری بر مخاطبین بهره ببرند.  از دیگر اهداف بکارگیری سایبر دیپلماسی می  تواند، تغییر در فرهنگ جوامع دیگر، همسو کردن آنها با سیاست  ها و فعالیت  های یک دولت خاص، بر پا کردن جنبش اعتراضی از طریق شبکه-های اجتماعی، بسیج گروه  های برانداز از طریق فضای سایبر، جمع  آوری اطلاعات در مورد صف  آرایی نیروهایی اجتماعی–سیاسی طرف مقابل،  تقویت و تشدید فعالیت مخالفان از طریق وبلاگ  نویسی و روزنامه  نگاری فضای مجازی باشد.

غرب به ویژه ایالات متحده آمریکا در چند سال اخیر تلاش فراوانی برای استفاده از ابزار سایبر دیپلماسی به منظور پیش برد اهداف سیاست خارجی خود به عمل آورده است. جلوه  هایی از کاربرد سایبر دیپلماسی آمریکا در قبال ایران عبارتند از: تاسیس سفارتخانه مجازی در ایران، تلاش برای اجرای طرح  هایی مانند اینترنت چمدانی به منظور مقابله با فیلترینگ، همکاری در طراحی نرم افزارهای فیلترشکن، راه  اندازی وب-سایت  های فارسی زبان و حضور جدی در شبکه  های اجتماعی پرطرفدار مانند فیس بوک و…

–  گونه‌شناسی مقایسه‌ای مخاطبین در سایبر دیپلماسی (نسبت به سایر دیپلماسی‌ها)

مخاطبان اصلی سایبر دیپلماسی دیگر به مانند دیپلماسی سنتی، تنها دولت  ها و نمایندگان رسمی کشورها نیستند، بلکه بازیگران غیردولتی، انجمن  ها، سازمان  های غیرانتفاعی و مردم نهاد و به طور کلی تمامی افرادی که تحت تاثیر فضای مجازی هستند را در بر می  گیرد. 

ابزار سایبر دیپلماسی به طور عمده شهروندان را در فضای مجازی هدف قرار می  دهد، سطح تماس دیپلماسی سایبر بسیار زیاد است، این جمله مضمون مورد نظر استراتژیست  های آلمانی است که اعتقاد دارند حیطه نفوذ دیپلماسی سایبر تک تک مردم هستند تا جامعه، با این دیدگاه برنامه  ها و طرح  های استراتژیک و ابتکاری از نوع اطلاعاتی و ارتباطاتی تنها برای مخاطبان خاص کلیدی در سطح بین  الملل یا کشور مورد هدف طراحی می  شود. مسئله مهم در سایبر دیپلماسی این است که افراد تاثیرگذار در فضای مجازی و شبکه  های اجتماعی شناسایی شوند و با ابزار مناسب دیپلماسی به آنها دسترسی پیدا کرد.

سایبر دیپلماسی با توجه به اینکه یکی از اهدافش شناساندن سیاست داخلی و خارجی خود است باید به این موضوع پی ببرد که مخاطبان آن گروه محدودی نیستند بلکه تمام کسانی که در فضای مجازی زندگی می  کنند مخاطبان آن هستند و با دادن خدمات هرچه بیشتر به کسانی که در فضای سایبر هستند می  تواند روابط دیپلماتیک خود را هر چه بیشتر گسترش دهند.

سایبر دیپلماسی گاه دقیقا بخش  های خاصی از جمعیت کشورهای خارجی را هدف قرار می  دهد و گاه اجتماع بزرگتری از بازیگران بین  المللی و داخلی را باید مورد استفاده قرار داده و شامل آنها بشود، تا پشتیبانی آنها را از اهداف راهبردی ملی بدست آورد. سایبر دیپلماسی به کشورها اجازه می  دهد که با استناد به عناصر کلیدی و نفوذ دولت  های خود به طور مستقیم با مخاطبان خارجی به انضمام مردم معمولی و رهبران افکار، در ارتباط باشند.

–  نقش سایبر دیپلماسی بر تأثیر و شکل‌دهی به روابط بین کشورها

در حال حاضر، سایبر دیپلماسی با استفاده از فضای مجازی و شبکه  های اجتماعی، بر روش تعامل و ارتباط بین کشورها تاثیر گذاشته است. چهار دهه پیش زمانی که اینترنت ظهور کرد، هیچ کس فکرش را هم نمی  کرد که تایپ کردن یک کلمه بر روی صفحه کلید روابط دولت  ها را تحت تاثیر قرار دهد، از جمله تاثیراتی که سایبر دیپلماسی در روابط کشورها به وجود آورده است می  توان به موارد زیر اشاره کرد:

– بالا بردن سرعت ارتباط میان کشورها

کم رنگ شدن اعتبار مکان و فاصله جغرافیایی در ایجاد روابط دیپلماتیک، مدیران سیاست خارجی و دیپلمات  ها را قادر ساخته است تا به رایزنی منظم  تر با دیپلمات  های خود در سایر کشورها پرداخته و مجموعه سیاستگذاران و مجریان قادر خواهند بود تا در زمان واقعی در رابطه با آخرین تحولات مسائل ملی، منطقه  ای و بین  المللی با یکدیگر مذاکره و تبادل نظر نمایند و از راه دور یکدیگر را از نیازها، فرصت  ها و تهدیدهای جدید آگاه سازند.  همچنین در دوران دیپلماسی سنتی دولت  ها زودتر از دیگران از رویدادها با خبر می-شدند، ولی اکنون رسانه  ها با ایجاد فضای سیاست عمومی دولت  ها را تحت فشار گذاشته  اند. به این ترتیب دولت  ها وادار به اتخاذ تصمیمات فوری به جای تصمیمات عقلانی شده  اند.

– سهولت ارتباط سیاسی میان کشورها

سایبر دیپلماسی با توجه به استفاده از رسانه  ها، به ویژه رسانه  های اجتماعی، سهولت برقراری ارتباط میان کشورها را به دنبال داشته است، امروزه دولت  ها، نظریات و مواضع رسمی خود را از طریق شبکه  های اجتماعی از جمله توئیتر به اطلاع دولت  ها و ملت  های مختلف می  رسانند.

– ورود بازیگران جدید در روابط بین  الملل

 از تحولات چشمگیر در عرصه روابط بین  الملل طی دهه  های اخیر ورود بازیگران جدید به عرصه دیپلماسی است. در گذشته تنها دولت  ها بودند که به این امر می  پرداختند ولی امروزه تعدد و تنوع این بازیگران رشدی قارچ  گونه پیدا کرده است. اینک رسانه  ها، سازمان  های بین  المللی، شرکت  های چند ملیتی، جنبش  های جهانی، سازمان  های غیردولتی (NGO) و حتی افراد نیز در سرتاسر جهان اغلب با مهارت و موفقیت در حال پیگیری اهداف خود هستند. هم اکنون در داخل دولت  ها نیز دیگر فقط وزارت امورخارجه نیست که متولی اعمال و اجرای سایبر دیپلماسی است، بلکه نهادها و سازمان  های مختلف از جمله بازیگران نامبرده، به ویژه رسانه  ها نیز در این عرصه فعال هستند. 

از دیگر تاثیرات سایبر دیپلماسی بر روابط کشورها می  توان از گسست انحصار اطلاعات روابط خارجی که قبلا در تصرف دولت و وزارت‌خارجه بود، حذف وزارت‌خارجه و تشریفات هرمی دیپلماتیک، پایان انحصار تماس‌ها و ملاقات‌ها و مرگ ملاقات‌های سنتی و رسمی، ظهور رقبای جدید، در هم ریختن فاصله، زمان و مکان و همچنین ضرورت شفافیت و پاسخگویی به افکار عمومی و موضوعات جدید و تغییرات روزافزون روش‌ها را نام برد. 

جمع بندی:

امروزه تمام کشورهای دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که دیپلماسی رسمی پاسخگوی همه نیازها نیست و همین امر باعث شده حکومت‌ها تلاش کنند تا از سایبر دیپلماسی جا نمانند. از این رو، بیشتر دولت  ها علاوه بر استفاده از دیپلماسی سنتی، توجه و تأکید ویژه  ای نسبت به سایبر دیپلماسی مبذول داشته  اند.

سایبر دیپلماسی موجب شده است که در عصر کنونی، روابط بین کشورها را تنها حاکمیت  ها تعیین نکنند، بلکه مجموعه دولت  ها، افکار عمومی و فناوری  های اطلاعاتی ارتباطی، معادلات روابط بین  الملل را می  سازند.

در جهان کنونی دیگر روابط بین کشورها همچون گذشته نیست که تنها دولت ها و حاکمیت ها از یکدیگر تاثیر بپذیرند، بلکه در نتیجه بکارگیری سایبر دیپلماسی، افزون بر دولت  ها، افکار عمومی کشورها یا به تعبیر بهتر افکار عمومی جهانی، یک عامل تاثیرگذار محسوب و در برنامه  ریزی  های روابط بین کشورها منظور می  شود. 

منابع:

[۱] – »The Increasing Need for Cyber Diplomacy«, Norwich University’s Online, available at:

http://graduate.norwich.edu/resources-mdy/infographics-mdy/the-increasing-need-for-cyber-diplomacy/

[۲] – »Clingendael and GCCS۲۰۱۵: Cyber diplomacy«,Clingendael, ۱۶ april ۲۰۱۵, available at:

https://www.clingendael.nl/news/clingendael-and-gccs۲۰۱۵-cyber-diplomacy

[۳] – الهه کولایی، حسن شکاری و مسعود احمدی­ نیا، «دیپلماسی سایبری آمریکا(مطالعه موردی جمهوری آذربایجان)»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، ۱۳۹۲، شماره ۸۲، ص ۸۵٫

[۴] – Jovan Kurbalija, »۲۵ Points for Digital Diplomacy«, Diplo, ۰۴ Nov ۲۰۱۶, available at:

https://www.diplomacy.edu/blog/۲۵-points-digital-diplomacy

[۵] – »What is Digital Diplomacy?«, Diplo, available at:  https://www.diplomacy.edu/e-diplomacy

[۶] – one-to-one

[۷] – one-to-many

[۸] – many-to-one

[۹] – many-to-many

[۱۰] – »Information age changes world diplomacy«, People s Daily online, ۱۳ July ۲۰۰۹, available at:

http://en.people.cn/۹۰۰۰۱/۹۰۷۸۰/۹۱۳۴۳/۶۶۹۹۰۰۷.html

[۱۱] – عزیز منصوری، «تاثیر فناوری اطلاعات در عملکرد دستگاه دیپلماسی»، سایت بصیرت، ۲۵ خرداد ۱۳۹۳، قابل دسترسی در:

http://basirat.ir/fa/news/۲۶۷۴۴۰

[۱۲] – رها خرازی آذر، «سایبر دیپلماسی در محیط هوشمند نوین رسانه ­ای»، فصلنامه رسانه، ۱۳۹۲، شماره ۱، ص ۶۴٫

[۱۳] – فواد ایزدی، «مردم و نخبگان هدف دیپلماسی سایبری آمریکا»، خبرگزاری تسنیم، ۲۲ خرداد ۱۳۹۵، قابل دسترسی در:

https://www.tasnimnews.com/fa/news/۱۳۹۵/۰۳/۲۲/۱۱۰۱۶۶۰

[۱۴]– آرمین امینی و مرضیه امیری، «تاثیر سایبر دیپلماسی در سیاستگذاری­ های امنیتی – راهبردی ایالات متحده آمریکا(۲۰۰۲-۲۰۱۳)»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، ۱۳۹۳، شماره ۴۱، ص ۹۳٫

[۱۵] – سیدمحمد طباطبائی، حسین سلیمی و احسان موحدیان، «تاثیر سایبر دیپلماسی آمریکا بر دیدگاه کاربران ایرانی فضای مجازی: مطالعه موردی؛ سایت صدای آمریکا»، فصلنامه مطالعات رسانه های نوین، سال دوم، ۱۳۹۵، شماره ۶، ص ۱۲۳٫

[۱۶] – احمدسلطانی نژاد، محمد حسین جمشیدی و ولی گل محمدی، «نقش ارتباطات نوین و فناوری اطلاعات در تحول مفهوم دیپلماسی»، فصلنامه مجلس و راهبرد، ۱۳۹۵، شماره ۸۸، ص ۳۷۵٫

[۱۷] – رها خرازی، پیشین، ص ۱۸۶٫

[۱۸] – احمدسلطانی نژاد، پیشین، ص ۳۷۷

[۱۹] – رها خرازی محمدوندی آذر، «سایبر دیپلماسی: استراتژی­ها و تاکتیک ­های روابط عمومی دیپلماتیک در فضای مجازی سایبر»، مجموعه مقالات نخستین همایش روابط عمومی الکترونیک، ۱۳۸۴، ص ۱۸۶-۱۸۸

[۲۰] – «سفارت مجازی چیست؟»، سازمان نظام صنفی رایانه ­ای کشور، ۷/۸/۱۳۹۰، قابل دسترسی در:

http://www.irannsr.org/services/news/۷۱۷۷

 

 

منبع: پایگاه تبیین